بررسی شرایط ارگونومیکی در کتابخانه های عمومی استان خوزستان و آسیب های جسمانی ناشی از عدم رعایت اصول ارگونومی در میان کتابداران این کتابخانه ها

علم ارگونومی به طراحی ابزار و تجهیزات به گونه ای که متناسب با قابلیت ها و توانایی های انسان باشد، می پردازد و از این منظر محیط کار کارکنان را از جنبه های مختلف بررسی می کند. هدف از این مطالعه بررسی شرایط ارگونومیکی در کتابخانه های عمومی استان خوزستان و آسیب های جسمانی ناشی از عدم رعایت اصول ارگونومی در میان کتابداران این کتابخانه ها است تا از این طریق به کارایی و بهره وری این کتابخانه ها کمک شود. این پژوهش به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه ergotools برای بررسی شرایط ارگونومیکی کتابخانه ها انجام شده است. برای روایی این پرسشنامه از روایی محتوایی و نظرات تعدادی از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی و جهت پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب پایایی برابر با80/0 به دست آمد. از پرسشنامه نوردیک نیز به منظور بررسی میزان اختلالات اسکلتی- عضلانی کتابداران این کتابخانه ها استفاده شد. جامعه ی پژوهش، همه ی کتابخانه ها و کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان خوزستان در سال 92-1391 (شامل 230 نفر) بودند که از بین آن ها 145 نفر با استفاده از جدول کرجسی-مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نسخه ی 20 نرم افزار آماری spss و نرم افزار ergotools مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که کتابخانه های عمومی استان خوزستان از نظر شرایط ارگونومیکی در وضعیت مطلوبی قرار دارند. هم چنین برای مقایسه ی آسیب های جسمی در میان دو جنس زن و مرد از آزمون تی و برای مقایسه ی آسیب های جسمی در بین کتابداران بر حسب سن، وزن، قد، مقطع تحصیلی و سابقه کار از تحلیل واریانس یک راهه استفاده و هیچ تفاوت معناداری بین این گروه ها یافت نشد. برای سنجیدن معناداری رابطه بین آسیب های جسمی و شرایط محیطی (نور، تهویه دما، تجهیزات و فضای کاری) نیز از ضریب همبستگی پیرسون استفاده و هیچ رابطه ی معناداری مشاهده نشد. کتابداران بیش ترین میزان آسیب را به ترتیب در کمر، شانه، گردن و پشت و کم ترین آسیب را در ناحیه ی باسن بیان کردند. به علاوه مشخص شد که اختلالات اسکلتی- عضلانی در کتابداران حاصل نداشتن آگاهی از اصول ارگونومی و اختلالات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کارشان است. و توسعه ی برنامه های آموزش ارگونومی می تواند به آنان کمک کند.